Tarihte Bugün - 19 Kasım

19 Kasım, Miladi takvime göre yılın 323. (artık yıllarda 324.) günüdür. Yıl sonuna kadar kalan 42 gün vardır.

Olaylar

1595 - Koca Sinan Paşa, Eflak Seferindeki başarısızlığı nedeniyle azledildi. Yerine Tekeli Lala Mehmed Paşa Sadrazam oldu. Ancak Tekeli Lala Mehmed Paşa'nın 29 Kasım 1595'te ölümü üzerine, 1 Aralık 1595'te beşinci ve son kez tekrar göreve getirilecekti.

1808 - İstanbul'da Kandıralı Mehmed önderliğinde ayaklanma çıktı. Beş bine yakın yeniçeri ve dört yüze yakın sekban öldü.

1816 - Varşova Üniversitesi kuruldu.

1863 - Abraham Lincoln, Gettysburg Muharebesi'nin kazanılmasından sonra Gettysburg Konuşması'nı yaptı.

1881 - Ukrayna'da Odessa'nın güneybatısındaki Großliebenthal köyüne meteor düştü.

1900 - Birleşik Krallık'ta, seçme ve seçilme hakkı isteyen 119 kadın, Avam Kamarası'na zorla girmekten tutuklandı.

1926 - Troçki ve Zinovyev, Sovyetler Birliği politbüro'dan kovuldu.

1938 - Atatürk'ün naaşı, İstanbul'dan Ankara'ya, hazin bir törenle yola çıkarıldı.

1941 - Birleşik Krallık, Kuzey Afrika'da Alman ve İtalyanlara karşı saldırıya geçti.

1942 - Beslenme, giyecek ve yakacak için "Harp Ekonomisi Bürosu" kuruldu.

1942 - II. Dünya Savaşı: Doğu Cephesi'nde Kızıl Ordu birliklerinin Stalingrad'daki Alman kuşatmasına karşı taarruza geçti. (Uranüs Harekâtı)

1943 - III. Tarih kongresi toplandı.

1946 - Afganistan, İzlanda ve İsveç, Birleşmiş Milletler'e üye oldu.

1949 - İstanbul Radyosu, Harbiye'deki yeni binasında tekrar yayınına başladı.

1954 - Sammy Davis, Jr., San Bernardino-Kaliforniya'da geçirdiği bir trafik kazasında sol gözünü kaybetti.

1960 - Af çıktı. Aftan 15 bin tutuklu ve hükümlü yararlandı.

1967 - TBMM, Hükûmete ülke dışına asker gönderme yetkisi verdi. Donanma alarma geçirildi, Ankara'daki 28. Tümen İskenderun'a hareket etti.

1975 - İzmir'de Halil Fevzi Uyguntürk adlı bir kişi, evlenmek istediği genç kızın başka biriyle nişanlanması üzerine kızın çalıştığı tarlaya gidip kızı, kızın annesini ve bir kadını daha öldürdü. 12 Eylül döneminde idam edildi.

1977 - Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat, İsrail'i ziyaret eden ilk Arap lider oldu.

1977 - Portekiz Havayollarına ait bir Boeing 727, Madeira adalarında düştü: 130 kişi öldü.

1979 - Eski milletvekillerinden Ortadoğu Gazetesi yazarı İlhan Darendelioğlu, İstanbul'da uğradığı silahlı saldırıda öldü.

1984 - BM görevlisi Enver Ergun, Viyana'da Ermeni saldırganlarca öldürüldü.

1985 - ABD Başkanı Ronald Reagan ile Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Mikhail Gorbaçov, Cenova'da ilk kez buluştu.

1988 - Pakistan'da Benazir Butto Başbakan seçildi.

1990 - Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı (AGİK) toplandı; 21 Kasım'da "Paris Şartı" imzalandı.

1991 - Süleyman Demirel Başkanlığındaki Doğru Yol Partisi ve Erdal İnönü Başkanlığındaki Sosyal Demokrat Halkçı Parti koalisyonu ile 49. Hükümet kuruldu. Erdal İnönü Başbakan Yardımcısı oldu.

1992 - İstanbul'da polis otosuna açılan ateşte 4 polis memuru öldürüldü. Saldırıyı Dev-Sol üstlendi. Polislerin cenaze töreninde "Kahrolsun İnsan Hakları" sloganı atıldı.

1994 - Halil Mutlu, Dünya Halter Şampiyonası'nda 7 Dünya rekoru kırarak, 3 altın madalya kazandı. Naim Süleymanoğlu 64 kiloda 5 Dünya rekoru kırarak, 3 altın madalya, Fedai Güler de 70 kiloda 2 Dünya rekoru kırarak 2 altın madalya elde etti.

1997 - Des Moines-Iowa'da, Bobbi McCaughey yediz doğurdu. Bu, tüm bebeklerin canlı doğduğu birinci yediz vakası.

1999 - İstanbul'daki AGİT Zirvesi'nin son günü, Avrupa Konvansiyonel Kuvvetler Antlaşması'nın (AKKA) yeni koşullara uyarlanmış şekli, tarafların liderlerince imzalandı.

2005 - Hadisa katliamı: Bir grup Amerikalı askerin, aralarında çok sayıda çocuk, kadın ve yaşlılar olan bir grup Iraklı sivili öldürmesi.

Doğumlar

1462 - Go-Kashiwabara, Japonya'nın geleneksel veraset düzenine göre 104. imparatoru (ö. 1526)

1600 - I. Charles, 27 Mart 1625'ten 30 ocak 1649'da idam edilmesine kadar İskoçya Krallığı ve İngiltere ile İrlanda krallıkları kralı (ö. 1649)

1711 - Mihail Lomonosov, Rus bilim insanı (ö. 1765)

1770 - Bertel Thorvaldsen, Danimarkalı-İzlandalı heykeltıraş (ö. 1844)

1810 - August Willich, Alman asker (ö. 1878)

1831 - James A. Garfield, ABD'nin 20. Başkanı (ö. 1881)

1833 - Wilhelm Dilthey, Alman filozofu (ö. 1911)

1843 - Richard Avenarius, Alman filozofu (ö. 1896)

1859 - Mihail Ippolitov-Ivanov, Rus besteci, orkestra şefi ve öğretmen (ö. 1935)

1875 - Mihail Kalinin, Yüksek Sovyet Prezidyumu Başkanı olmuş Bolşevik devrimci (ö. 1946)

1877 - Giuseppe Volpi, İtalyan iş insanı ve politikacısı (ö. 1947)

1887 - James B. Sumner, Amerikalı kimyager ve Nobel Fizik Ödülü sahibi (ö. 1955)

1888 - Jose Raul Capablanca, Kübalı Dünya satranç şampiyonu (ö. 1942)

1894 - Américo Tomás, Portekizli amiral ve siyasetçi (ö. 1987)

1896 - Georgi Jukov, SSCB mareşali (ö. 1974)

1898 - Arthur Von Hippel, Alman asıllı Amerikalı fizikçi (ö. 2003)

1899 - Ebu'l-Kasım Hoyî, İranlı-Iraklı Şii merci (ö. 1992)

1899 - Allen Tate, Amerikalı şair (ö. 1979)

1900 - Anna Seghers, Alman yazar (ö. 1983)

1906 - Franz Schädle, Adolf Hitler'in özel koruma ekibi olan Führerbegleitkommando'nun (FBK) son komutanı (ö. 1945)

1909 - Peter F. Drucker, Avusturyalı yönetim bilimci ve yazar (ö. 2005)

1912 - George Emil Palade, Romanya doğumlu hücre biyoloğu (ö. 2008)

1912 - İsmail Baha Sürelsan, Türk bestekâr ve Klasik Türk müziği sanatçısı (ö. 1998)

1915 - Earl Wilbur Sutherland, Amerikalı farmakolog ve biyokimyacı (ö. 1974)

1917 - İndira Gandhi, Hindistan Başbakanlarından (ö. 1984)

1919 - Vahit Melih Halefoğlu, Türk diplomat ve Dışişleri Bakanı (ö. 2017)

1924 - William Russell, İngiliz oyuncu

1924 - Knut Steen, Norveçli heykeltıraş (ö. 2011)

1925 - Zygmunt Bauman, Polonyalı sosyolog ve filozof (ö. 2017)

1933 - Larry King, Amerikalı TV programcısı (ö. 2000)

1934 - Kurt Hamrin, İsveçli futbolcu

1934 - Nurten İnnap, Türk halk müziği sanatçısı ve oyuncu (ö. 2007)

1934 - Valentin İvanov, Sovyet-Rus eski futbolcu ve teknik direktör (ö. 2011)

1935 - Reşad Halife, Mısırlı biyokimyager ve Kur'ancı yazar (ö. 1990)

1936 - Yuan T. Lee, Tayvanlı-Amerikalı kimyager

1936 - Süleyman Turan, Türk sinema ve tiyatro sanatçısı (ö. 2019)

1938 - Ted Turner, Amerikalı iş insanı

1939 - Emil Constantinescu, Rumen profesör ve siyasetçi

1942 - Dan Haggerty, Amerikalı oyuncu (ö. 2016)

1942 - Calvin Klein, Amerikalı moda tasarımcısı

1953 - Zübeyde Seven Turan, Türk yazar, şair ve ressam

1954 - Kathleen Quinlan, Amerikalı oyuncu

1954 - Abdülfettah el-Sisi, Mısırlı asker ve Mısır Cumhurbaşkanı

1955 - Sam Hamm, Amerikalı film senaristi

1956 - Eileen Collins, emekli NASA astronotu

1957 - Ofra Haza, İsrailli şarkıcı (ö. 2000)

1958 - Isabella Blow, İngiliz dergi editörü (ö. 2007)

1958 - Algirdas Butkevičius, Litvanya eski Başbakanı olan Litvanyalı politikacı

1958 - Charlie Kaufman, Amerikalı film yapımcısı, senarist, yönetmen ve En İyi Özgün Senaryo Akademi Ödülü sahibi

1959 - Allison Janney, Emmy ödülü sahibi Amerikalı oyuncu

1959 - Steve Lightle, Amerikalı çizgi roman sanatçısı (ö. 2021)

1961 - Meg Ryan, Amerikalı sinema oyuncusu

1962 - Faruk Özlü, Türk siyasetçi

1962 - Jodie Foster, Amerikalı sinema oyuncusu, yönetmen, yapımcı ve En İyi Kadın Oyuncu Akademi Ödülü sahibi

1964 - Jung Jin-young, Güney Koreli oyuncu

1965 - Laurent Blanc, Fransız futbolcu

1966 - Ingelin Angerborn, İsveçli yazar

1966 - Jason Scott Lee, Amerikalı oyuncu

1969 - Philippe Adams, Belçikalı Formula 1 pilotu

1969 - Erika Alexander, Amerikalı oyuncu

1969 - Ertuğrul Sağlam, Türk teknik direktör

1969 - Richard Virenque, emekli eski Fransız yol bisikleti yarışçısı

1971 - Justin Chancellor, İngiliz müzisyen

1975 - Sushmita Sen, Hint manken ve sinema oyuncusu

1976 - Jack Dorsey, Amerikalı yazılım mimarı ve iş insanı

1978 - Věra Pospíšilová-Cechlová, Çek atlet

1979 - Melike Öcalan, Türk sunucu ve dizi oyuncusu

1980 - Vladimir Radmanović, Sırp basketbolcu

1980 - Rodrigo Barbosa Tabata, Brezilyalı futbolcu

1983 - Adam Driver, Amerikalı oyuncu

1985 - Chris Eagles, İngiliz futbolcu

1986 - Milan Smiljanić, Sırp millî futbolcu

1986 - Açelya Topaloğlu, Türk dizi oyuncusu

1989 - Tyga, Amerikalı rapçi

1993 - Kerim Frei, Türk millî futbolcu

1993 - Suso, İspanyol futbolcu

1994 - Ibrahima M'baye, Senegalli millî futbolcu

1995 - Abella Danger, Amerikalı pornografik film oyuncusu

1999 - Yevgeniya Medvedeva, Rus artistik buz pateni sporcusu

Ölümler

1092 - Melikşah, Büyük Selçuklu Devleti Hükümdarı (d. 1055)

1293 - Hackeborn’lu Mechtilde, Alman Sisteriyen rahibe, mistik ve azize (d. 1241)

1581 - İvan İvanoviç, Rurik Hanesi'ne mensup Rus çareviçi (d. 1554)

1665 - Nicolas Poussin, Fransız ressam (d. 1594)

1692 - Georg Friedrich, Almanya ve Hollanda kökenli mareşal (d. 1620)

1828 - Franz Schubert, Avusturyalı besteci (d. 1797)

1868 - İvane Andronikaşvili, Rus İmparatorluğu generali (d. 1798)

1938 - Kaarlo Castrén, Finlandiya Başbakanı (d. 1860)

1949 - James Ensor, Belçikalı ressam (d. 1860)

1962 - Grigol Robakidze, Gürcü yazar, siyaset yazarı ve halk figürü (d. 1880)

1967 - Kazimierz Funk, Polonyalı biyokimyacı (d. 1884)

1968 - Mehmet Cavit Baysun, Türk ordinaryüs tarihçi (d. 1899)

1979 - İlhan Egemen Darendelioğlu, Türk gazeteci (suikast sonucu) (d. 1921)

1981 - Enver Gökçe, Türk şair (d. 1920)

1988 - Christina Onassis, Amerikalı iş insanı (d. 1950)

1988 - Alan J. Pakula, Amerikalı yönetmen (d. 1928)

1992 - Diane Varsi, Amerikalı film oyuncusu (d. 1938)

1998 - Alan J. Pakula, Amerikalı film yönetmeni, yazar ve yapımcı (d. 1928)

2004 - Helmut Griem, Alman oyuncu (d. 1932)

2004 - John Robert Vane, İngiliz farmakolog (d. 1927)

2007 - Kevin DuBrow, Amerikalı şarkıcı (d. 1955)

2008 - Gündüz Suphi Aktan, Türk diplomat, yazar ve siyasetçi (d. 1941)

2010 - Feriha Sanerk, Türk ilk kadın Emniyet Müdürü

2011 - John Neville, İngiliz oyuncu (d. 1925)

2011 - Lütfi Ömer Akad, Türk sinema yönetmeni (d. 1916)

2012 - Boris Strugatskiy, Sovyet yazar (d. 1933)

2013 - Diane Disney Miller, Amerikalı hayırsever (d. 1933)

2013 - Frederick Sanger, Britanyalı biyokimyager ve Nobel Kimya Ödülü sahibi (d. 1918)

2014 - Mike Nichols, Amerikalı film yönetmeni, yapımcı, senarist ve En İyi Yönetmen Akademi Ödülü sahibi (d. 1931)

2016 - Ida Levin, Amerikalı klasik kemancı (d. 1963)

2017 - Claudio Báez, Meksikalı sinema ve dizi oyuncusu (d. 1948)

2017 - Charles Manson, Amerikalı suçlu (d. 1934)

2017 - Jana Novotná, Çek tenisçi (d. 1968)

2017 - Della Reese, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu (d. 1931)

2018 - Dominique Blanchard, Fransız sinema oyuncusu (d. 1927)

2018 - Eva Probst, Alman oyuncu (d. 1930)

2019 - Disanayaka Mudiyanselage Jayaratne, Sri Lanka'nın 20. Başbakanı ve kıdemli Sri Lankalı politikacı (d. 1931)

2020 - Sebuh Çulcuyan, Türk asıllı Ermeni Apostolik piskoposu (d. 1959)

2020 - Manvel Grigoryan, Ermeni rütbeli asker ve siyasetçi (d. 1956)

2020 - Reşit Karabacak, Türk güreşci (d. 1954)

Tatiller ve özel günler

Dünya Tuvalet Günü (2001'de Birleşmiş Milletler kararıyla)

Uluslararası Erkekler Günü