Rumeli’deki Uç beylerinin Osmanlı tarihindeki rolleri nedir?

Beyliğin esas kuvvetlerini teşkil eden gazilerin lideri Süleyman Paşa’nın idaresindeki Osmanlı Rumelisi, Anadolu karşısında başlı başına bir bölge halini almıştı. Uçlar devletin yayılışında birinci derece rol oynadılar. Uç ananesi devamlı genişleyerek, yeni hudutlara intikal etmekteydi. Uç sancakları

başlangıçta ırsi ve beylerin idaresi altında merkezî idare karşısında oldukça bağımsız bir hâlde idi. Uç beyleri fethedilen yerleri tımar olarak kendi adamlarına dağıtır, komşu devletlerle doğrudan münasebetlere girerlerdi. Sultanlar tarafından tayin edilen beylerbeyiler, Rumeli’deki

bütün sancakların üzerinde merkezî otoriteyi temsil

etmekteydi. Fakat uç beyleriyle, beylerbeyi arasındaki

rekabet, Fatih’e kadar Osmanlı İmparatorluğu’nun iç

politikasında daima ağır basan bir faktör oldu. Halil İnalcık bu çekişmeye özellikle dikkat çeker.

Fetret Devri’nde merkezî otorite zayıflayınca Rumeli’de hakiki iktidar, uç beylerinin eline geçmişti. Bu dönemde hükümdar uç beylerinin kimin yanında yer aldığına göre belli oldu. Uç beylerinin aşırı artan nüfuzunu kırmak için II. Murad zamanında eyalet ve sancaklara, sarayda yetişen kullar tayin edilmeye başlandı. Fatih döneminde bu siyasetin etkin olarak uygulanmasıyla uç beyleri devlet içerisindeki üstün nüfuzlarını kaybettiler. Merkezin idarî ve askerî mekanizmada devşirmelere ağırlık vererek, uç beylerinin nüfuzunu kırmaya çalışması, Rumeli askerlerinin çeşitli ayaklanmalara (Düzmece Mustafa hadisesi, Şeyh Bedreddin isyanı) destek vermelerine yol açtı.